تحلیل آزمون در شاهنامه؛ براساس مبانی، اهداف، اشکال و ساختار آزمون‌‌‌ها

هدف این پژوهش، تحلیل مبانی، اشکال، اهداف و ساختار آزمون‌‌‌های مختلف در شاهنامه است. این پژوهش به شکل بنیادی، بر پایة مطالعات کتابخانه‌‌‌ای و به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام‌ شده‌است. آزمون (ور) گذر از آتش برای اثبات بی‌‌‌گناهی در داستان سیاوش، آزمون فرو رفتن در خون برای رهایی از سرنوشت شوم در داستان ضحاک، آزمون انتخاب پادشاهی برای تعیین پادشاه جدید در داستان پادشاهی کیکاووس، آزمون انتخاب همسر برای زال، فرزندان فریدون و گشتاسب توسط موبدان، شاه یمن و قیصر روم، آزمون سنجش قهرمان در داستان هفت‌‌‌خان رستم و اسفندیار، از مهم‌ترین آزمون‌‌‌های موجود در شاهنامه فردوسی به شمار می‌‌‌روند که قهرمانان برای رسیدن به هدف خود، باید آنها را پشت سر بگذارند. قهرمانانی که از فرّ ایزدی و حمایت خداوند برخوردارند و در پی گسترش پاکی و خوبی هستند، به‌آسانی از این آزمون‌‌‌ها می‌‌‌گذرند و پیروز می‌‌‌شوند؛ اما ضحاک که نمودار بدی است، در آزمون خود شکست می‌‌‌خورد. تمامی آزمون‌‌‌ها ساختاری مشابه دارند؛ به‌گونه‌ای که در ابتدا وضعیت متعادل برقرار است، سپس با بروز حادثه‌‌‌ای دچار تغییر می‌‌‌شود و درنهایت، با اقدام قهرمان و انجام آزمون، تعادل دوباره برقرار می‌‌‌شود.